Parabeny w kosmetykach – czym są i czy należy ich unikać?

Parabeny – czym są parabeny ?

Parabeny to grupa związków chemicznych należących do estrów kwasu 4-hydroksybenzoesowego. Są one szeroko stosowane jako konserwanty w kosmetykach, produktach farmaceutycznych oraz żywności. Ich głównym zadaniem jest zapobieganie rozwojowi mikroorganizmów, takich jak bakterie, pleśnie, grzyby i drożdżaki, co pozwala przedłużyć trwałość produktów zachowując ich stabilność mikrobiologiczną i zapewnić bezpieczeństwo produktów podczas użytkowania.

Stosowanie parabenów w kosmetykach jest dozwolone i reguluje to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1223/2009 dotyczącego produktów kosmetycznych. Parabeny znajdują się na liście konserwantów dozwolonych do stosowania w kosmetykach, w załączniku V do w/w Rozporządzenia.

Kwas 4-hydroksybenzoesowy oraz jego estry metylowe i etylowe oraz ich sole może być stosowany we wszystkich produktach kosmetycznych w maksymalnym stężeniu wynoszącym 0,4% (w przeliczeniu na kwas) dla pojedynczego związku i 0,8% (w przeliczeniu na kwas) dla ich mieszaniny. Poniżej link:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:02009R1223-20140829

Najczęściej stosowane parabeny to:

• metyloparaben oznaczenie w składzie INCI kosmetyków (methylparaben),
• etyloparaben oznaczenie w składzie INCI kosmetyków (ethylparaben),
• propyloparaben oznaczenie w składzie INCI kosmetyków (propylparaben),
• butyloparaben oznaczenie w składzie INCI kosmetyków (butylparaben).

Ich popularność wynika z efektywności, niskiego kosztu produkcji oraz stosunkowo szerokiego spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego.

Czy parabeny są szkodliwe?

Parabeny są stosowane w kosmetykach od lat 20. XX wieku, czyli od około 1925 roku. Były jednym z pierwszych szeroko stosowanych konserwantów w przemyśle kosmetycznym używanych do produkcji wielu kategorii produktów począwszy od kremów, maści, aż po szampony, dlatego są jednymi z najlepiej przebadanych pod względem bezpieczeństwa konserwantów. Ich popularność wynikała z kilku istotnych cech:

Dlaczego parabeny zyskały popularność?

• Skuteczność jako konserwanty

Parabeny działają przeciwko grzybom, pleśniom i drożdżom, chroniąc kosmetyki przed zepsuciem i wydłużając ich trwałość.

• Szerokie zastosowanie

Są kompatybilne z wieloma składnikami kosmetyków, w tym emulgatorami i substancjami aktywnymi.

• Stabilność chemiczna

Parabeny zachowują swoją skuteczność w różnych warunkach pH i temperatury.

• Bezpieczeństwo i niskie koszty

Były uważane za bezpieczne dla większości użytkowników oraz były tanie w produkcji.

Obecne podejście:

Chociaż parabeny są stosowane w kosmetykach do dziś, ich użycie stało się bardziej kontrolowane. Połowa XX wieku przyniosła badania na temat ich potencjalnego wpływu na zdrowie, co zaowocowało ograniczeniami prawnymi i zastępowaniem ich innymi konserwantami w wybranych produktach.

Od lat trwają dyskusje na temat potencjalnych skutków zdrowotnych związanych z używaniem parabenów. Choć wiele badań potwierdza ich bezpieczeństwo w standardowych stężeniach stosowanych w kosmetykach, to pojawiły się również kontrowersje dotyczące ich wpływu na układ hormonalny.

Ze względu na brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania niektórych parabenów, szczególnie w odniesieniu do ich działania endokrynnego, w Unii Europejskiej zdecydowano, że parabeny długołańcuchowe zostaną zakazane.

Zabronione parabeny w UE:

• izobutyloparaben,
• izopropyloparaben,
• fenyloparaben,
• benzyloparabeni,
• pentyloparaben.

Te zmiany są wynikiem badań przeprowadzonych przez Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS), który ocenia ryzyko związane z substancjami chemicznymi stosowanymi w produktach konsumenckich. Unia Europejska wdraża takie regulacje, aby zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia konsumentów.

Jednakże, Europejski Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) uznał, że parabeny znajdujące się w załączniku V Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1223/2009 dotyczącego produktów kosmetycznych są bezpieczne w określonych maksymalnych stężeniach: 0,4% dla pojedynczego parabenu oraz 0,8% dla ich mieszaniny.

Pomimo tego, część konsumentów decyduje się na unikanie parabenów. Decyzja ta może wynikać z indywidualnych preferencji, reakcji alergicznych lub chęci stosowania produktów naturalnych.

Jak rozpoznać parabeny w składzie?

Aby sprawdzić, czy dany kosmetyk zawiera parabeny, warto zapoznać się z listą składników (INCI) na opakowaniu produktu, które umieszczone są na opakowaniu po słowie INGREDIENTS. Parabeny występują w składzie kosmetyku w bardzo niskich stężeniach zatem należy ich szukać przy końcu składu i są łatwe do zidentyfikowania, ponieważ w ich nazwach zawsze pojawia się końcówka „-paraben”. Przykłady to:

• Methylparaben,
• Ethylparaben,
• Propylparaben,
• Butylparaben.

Jak rozpoznać parabeny w składzie?

Poniżej lista parabenów, które można spotkać w składzie:

• 4-Hydroxybenzoic acid,
• methylparaben,
• butylparaben,
• potassium ethylparaben,
• potassium paraben,
• propylparaben,
• sodium methylparaben,
• sodium ethylparaben,
• sodium propylparaben,
• sodium butylparaben,
• ethylparaben,
• sodium paraben,
• potassium methylparaben,
• potassium butylparaben,
• potassium propylparaben,
• sodium propylparaben,
• calcium paraben.

Jeśli zależy Ci na unikaniu tych substancji, wybieraj kosmetyki takie, których składniki są w pełni naturalne lub nie zawierających typowych i powszechnie stosowanych konserwantów. Warto jednak pamiętać, że produkty bez konserwantów mogą mieć krótszy termin przydatności i wymagać szczególnych warunków przechowywania oraz szczególnej uwagi podczas przechowywania, których należy przestrzegać, aby produkt był dla nas bezpieczny.

Podsumowując, parabeny są skutecznymi i szeroko stosowanymi konserwantami, które pozwalają na utrzymanie jakości i bezpieczeństwa kosmetyków. Choć ich użycie w produktach kosmetycznych zostało uznane za bezpieczne przez odpowiednie organy regulacyjne, debata na temat ich potencjalnego wpływu na zdrowie nadal trwa. Wybór kosmetyków z parabenami lub bez nich zależy od indywidualnych preferencji i potrzeb konsumentów. Ważne jest świadome podejmowanie decyzji na podstawie rzetelnych informacji.

Ciekawostka! Czy są parebeny, które można spotkać w naturze?

Istnieje kilka naturalnych związków o podobnej strukturze chemicznej do parabenów, które można znaleźć w przyrodzie.
Czy w owocach są naturalne związki przypominające parabeny?
W niektórych roślinach, w tym owocach, mogą występować naturalne estry kwasu p-hydroksybenzoesowego (podstawowy składnik parabenów). Przykłady takich owoców to:

• borówki,
• truskawki,
• czarne jagody.

Te związki pełnią funkcję ochronną dla roślin przed bakteriami, grzybami czy szkodnikami. Jednak naturalne estry kwasu p-hydroksybenzoesowego są różne od syntetycznych parabenów stosowanych w przemyśle.

Jeśli w owocach mowa o "parabenach", to prawdopodobnie chodzi o naturalne związki przypominające parabeny, ale same syntetyczne parabeny (jak metyloparaben czy propyloparaben) nie występują w owocach naturalnie. Są one dodawane do przetworzonych produktów spożywczych jedynie w celach konserwacji.