Niacynamid - właściwości i zastosowanie

Co to jest niacynamid?

Niacynamid (Nikotynamid) jest amidem kwasu nikotynowego i pod względem chemicznym należy do związków zwanych amidami. Jest jedną z trzech form witaminy B3, pozostałe dwie to niacyna (kwas nikotynowy) oraz rybozyd nikotynamidu, który został zidentyfikowany jako forma witaminy B3 w 2004 roku. Wszystkie trzy formy są przekształcane w organizmie w dinukleotyd nikotynamidoadeninowy (NAD), który jest niezbędny do życia człowieka jednakże nie jest możliwe wytworzenie go w ludzkim organizmie bez witaminy B3 lub tryptofanu.

Gdzie w naturze występuje niacynamid?

Z uwagi na to, że organizm ludzki wytwarza niewielkie ilości witaminy B3, konieczne jest jej regularne dostarczanie wraz z pożywieniem.

W organizmach roślinnych niacynamid występuje głównie w formie niacyny, którą organizm ludzki może przekształcić w aktywną postać witaminy B3. Rośliny bogate w tę witaminę to m.in.: pełne ziarna zbóż (np. brązowy ryż, pszenica, jęczmień), orzechy i nasiona (np. orzeszki ziemne, nasiona słonecznika), rośliny strączkowe (np. soczewica, fasola, groch), warzywa (np. ziemniaki, pomidory, marchew), grzyby (np. pieczarki) jednak największe ilości niacyny można pozyskiwać z żywności takiej jak mięso, drób i ryby, takie jak tuńczyk i łosoś.

Niacyna jako suplement diety jest stosowana w leczeniu pelagry, choroby spowodowanej niedoborem witaminy B3. Dlatego witamina B3 znana jest również pod inną nazwą jako witamina PP a sama choroba pochodzi z włoskiego wyrażenia „pelle agra” i oznacza „skóra szorstka”. Objawy pelagry obejmują zmiany skórne oraz zmiany w jamie ustnej jak również niedokrwistość.

W jaki sposób pozyskuje się niacynamid do produkcji kosmetyków?

Najczęściej niacynamid wytwarzany jest syntetycznie na drodze chemicznej. Proces produkcji polega na przekształceniu kwasu nikotynowego (niacyny) lub jego pochodnych w nikotynamid (niacynamid). Bardzo często niacynamid jest również wytwarzany w procesach biotechnologicznych.

Jakie właściwości ma niacynamid?

Niacynamid to obecnie niezwykle powszechny składnik kosmetyków, mający postać białego proszku, który dobrze rozpuszcza się w wodzie i jest z łatwością wchłaniany przez skórę. Niacynamid zapewnia bardzo dobre i zauważalne efekty nawet przy zastosowaniu w produktach o niskich stężeniach. Niacynamid jest odporny na działanie kwasów, zasad, światła słonecznego, wysokiej temperatury i tlenu.

Niacynamid to składnik o wielu korzystnych właściwościach dla skóry i dlatego można go spotkać w wielu kosmetykach. Jest odpowiedni dla każdego typu skóry nawet dla skóry wrażliwej i problematycznej. Jednakże najpierw zaleca się sprawdzenie jego tolerancji na naszej skórze zaczynając od niższego stężenia. Niacinamid wyróżnia się działaniem przeciwzapalnym, antyoksydacyjnym oraz nawilżającym. Jest ceniony za zdolność do regulacji produkcji sebum, co czyni go idealnym wyborem dla osób z cerą tłustą i skłonną do trądziku. Ponadto wspomaga odbudowę bariery hydrolipidowej skóry, zwiększa produkcję ceramidów i poprawia elastyczność skóry. Dodatkowo wykazuje działanie rozjaśniające, redukując przebarwienia i wyrównując koloryt skóry.

Jakie działanie wykazuje Niacynamid?

Jakich efektów możemy spodziewać się stosując kosmetyki z niacynamidem?
Niacinamid ze względu na łatwość wprowadzenia do receptury kosmetyków oraz na jego liczne właściwości stosowany jest zarówno w tonikach, żelach, serach i kremach do twarzy, ale również produktach do skóry głowy. Niacynamid działa więc na wielu poziomach, przynosząc skórze liczne korzyści:

• Reguluje nadmierne wydzielanie sebum – zmniejsza nadmierną produkcję łoju oraz zwęża ujścia gruczołów łojowych, co jest kluczowe w pielęgnacji skóry tłustej i trądzikowej.
• Działa przeciwzapalnie i regenerująco – redukuje zaczerwienienia, łagodzi podrażnienia, pomaga w regeneracji uszkodzeń skóry zarówno chemicznych, mechanicznych oraz wywołanych przez promieniowanie UV.
• Poprawia funkcjonowanie bariery skórnej – poprzez wzmacnianie naturalnej warstwy ochronnej skóry tym samym zapobiegając utracie wody. Dzieje się tak ponieważ Niacynamid bierze udział w odbudowie ceramidów w skórze, które odpowiadają za zatrzymywanie wilgoci w skórze, zatem pośrednio działa nawilżająco. Dzięki temu warstwa hydrolipidowa naskórka funkcjonuje prawidłowo, chroniąc go przed czynnikami zewnętrznymi.
• Redukuje przebarwienia – blokuje transport melaniny do naskórka zatem zapobiega odkładaniu się tego pigmentu w naskórku co skutkuje rozjaśnieniem plam pigmentacyjnych i wyrównaniem kolorytu.
• Działa przeciwzmarszczkowo – poprzez stymulację produkcji kolagenu, dzięki czemu poprawia jędrność i elastyczność skóry.
• Ochroni przed stresem oksydacyjnym – działa jako silny antyoksydant, neutralizując wolne rodniki odpowiedzialne za starzenie się skóry.
• Wspomaga leczenie trądziku różowatego – łagodzi rumień i nadreaktywność skóry.

Jak stosować kosmetyki z niacynamidem?

Produkty z niacynamidem można stosować zarówno rano, jak i wieczorem, w zależności od potrzeb skóry. Najczęściej można spotkać preparaty z niacinamidem o stężeniu od 1% do 10%. Maksymalne stężenie niacynamidu w kosmetyku może wynieść nawet do 10%, 15% lub więcej i jest ono zalecane osobom, które mają skórę tłustą, trądzikową, łojotokową lub z przebarwieniami mniej proponowane przy skórze wrażliwej. Zaleca się rozpoczynanie pielęgnacji z niacynamidem od niższego stężenia (od 1 do 5%), aby sprawdzić reakcję skóry szczególnie wrażliwej. Niacynamid w niższych stężeniach (do 5%) jest obecny w kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji cer wrażliwych, suchych, a także z trądzikiem różowatym czy z pękającymi naczynkami.

Z jakimi składnikami można łączyć niacynamid?

Niacynamid dobrze łączy się z innymi składnikami aktywnymi, takimi jak kwas hialuronowy, peptydy czy ceramidy. Może stworzyć duety idealne, które zadziałają intensywniej i skuteczniej razem. W zależności od oczekiwanych rezultatów i potrzeb skóry możemy poszukać kosmetyków w odpowiednim zestawieniu.

Z czym najlepiej łączyć niacynamid?

• Z Kwasem hialuronowym, jeśli chcemy zachować odpowiednie nawilżenie w naskórku oraz uzyskać skórę miękką w dotyku.
• Z ceramidami i peptydami jeśli nasza skóra potrzebuje silnej regeneracji i odbudowy warstwy hydrolipidowej.
• Z cynkiem jeśli walczymy z niedoskonałościami skóry cery trądzikowej.
• Z kwasem azelainowym jeśli oczekujemy złagodzenia stanów zapalnych i zwężenia porów.
• Z antyoksydantami jeśli zależy nam na ochronie przed działaniem wolnych rodników i przedwczesnym starzeniem.
• Z retinolem ponieważ zmniejszysz ewentualne skutki uboczne działanie retinolu.

Z jakimi składnikami nie łączyć niacynamidu?

Niewłaściwe łączenie kosmetyków może doprowadzić do rozmaitych problemów skórnych, dlatego warto przemyśleć swoją rutynę pielęgnacyjną i zapoznać się bliżej ze składnikami kosmetyków, które planujemy stosować w tym samym czasie. Jeśli chodzi o niacynamid to warto pamiętać, że:

• Niacynamidu nie powinno się łączyć przede wszystkim z kwasami AHA i BHA (czyli kwasami alfahydroksylowymi i betahydroksylowymi). Te kwasowe składniki oraz niacynamid mają odmienne pH, co obniża jego skuteczność.
• Nie stosuj go równocześnie z witaminą C w postaci kwasu askorbinowego, ponieważ oba te składniki działają w innym pH dlatego wzajemnie osłabiają swoje działanie oraz mogą silnie podrażnić skórę. Dochodzi również do stopniowej reakcji pomiędzy tymi składnikami, w wyniku której powstaje kwas nikotynowy powodujący podrażnienia, zaczerwieniania i pieczenie.

Czy niacynamid można stosować latem?

Niacynamid można stosować latem, ponieważ jest fotostabilny oraz odporny na wysoką temperaturę. Nie zwiększa zatem wrażliwości skóry na promieniowanie UV, w przeciwieństwie do niektórych innych składników aktywnych, takich jak retinol czy kwasy AHA/BHA. Wręcz przeciwnie – może wspomagać ochronę przed fotostarzeniem, działa antyoksydacyjnie i pomaga w regeneracji skóry po ekspozycji na słońce.

Zawsze warto włączyć do codziennej pielęgnacji krem z filtrem SPF, zwłaszcza jeśli produkty z niacynamidem są jej częścią, ponieważ zyskujemy dodatkowe wsparcie oraz korzyści płynące z właściwości niacinamidu.

Pamiętajmy o tym, że zanim zdecydujemy się stosować produkty z niacynamidem latem podczas intensywnej ekspozycji na słońce koniecznie należy zapoznać się z całym składem kosmetyku i sprawdzić czy wszystkie składnik produktu są fotostabilne.

Czy można stosować niacynamid w ciąży?

Niacynamid jest uznawany za bezpieczny do stosowania w ciąży i w okresie karmienia piersią. Jego właściwości przeciwzapalne i regulujące pracę gruczołów łojowych mogą pomóc w zwalczaniu problemów skórnych, które często pojawiają się w tym czasie, takich jak trądzik hormonalny czy przesuszenie skóry. Warto jednak skonsultować się z dermatologiem przed wprowadzeniem nowego składnika do pielęgnacji.
Korzyści stosowania niacynamidu w ciąży:

• Bezpieczna alternatywa dla retinoidów w pielęgnacji przeciwstarzeniowej.
• Redukcja przebarwień i rozjaśnianie skóry.
• Łagodzenie stanów zapalnych i wyprysków.
• Ochrona przed odwodnieniem skóry.

Czy produkty z niacynamidem można stosować podczas karmienia piersią?

Kosmetyki z niacynamidem są bezpieczne do stosowania podczas karmienia piersią. Niacynamid jest składnikiem dobrze tolerowanym przez skórę, o działaniu przeciwzapalnym, nawilżającym i regulującym wydzielanie sebum. Nie przenika w znaczących ilościach do krwiobiegu, a tym samym do mleka matki, więc nie stanowi zagrożenia dla dziecka.

Jednak warto unikać stosowania kosmetyków w okolicy brodawek, aby dziecko nie miało z nimi kontaktu podczas karmienia. Jeśli masz wątpliwości lub Twoja skóra jest szczególnie wrażliwa, zawsze warto skonsultować się z dermatologiem.

Niacynamid w kosmetykach

Niacynamid ze względu na swoje liczne właściwości znajduje szerokie zastosowanie w kosmetykach do pielęgnacji twarzy, ciała i włosów. Można go znaleźć w:

• Serach i esencjach.
• Kremach nawilżających i przeciwstarzeniowych.
• Tonikach regulujących wydzielanie sebum.
• Maseczkach o działaniu rozjaśniającym.
• Płynach micelarnych i emulsjach oczyszczających.

Niacynamid – przeciwwskazania

Niacynamid jest zazwyczaj dobrze tolerowany przez skórę i ma szerokie zastosowanie w kosmetykach jednakże należy wspomnieć o kilku przeciwskazaniach, o których warto wiedzieć:

• Alergia lub nadwrażliwość – osoby uczulone na niacynamid lub inne składniki kosmetyku powinny unikać jego stosowania.
• Bardzo wrażliwa skóra – u niektórych osób z wyjątkowo reaktywną cerą niacynamid może powodować podrażnienia, szczególnie stosowany w preparatach z jego wysokim stężeniem.
• Łączenie z niektórymi składnikami - Interakcje z innymi składnikami zostały opisane wcześniej
• Niacynamid – skutki uboczne
• W rzadkich przypadkach mogą wystąpić skutki uboczne, zwłaszcza przy stosowaniu produktów z wysokimi stężeniami niacynamidu. Aby uniknąć skutków ubocznych, warto zacząć od niskiego stężenia i obserwować reakcję skóry. W razie wystąpienia podrażnień należy ograniczyć częstotliwość stosowania lub skonsultować się z dermatologiem.

Możliwe skutki uboczne

• Podrażnienie skóry – objawia się zaczerwienieniem, pieczeniem lub swędzeniem.
• Wysypka i alergie skórne – w przypadku nadwrażliwości na niacynamid mogą pojawić się reakcje alergiczne.
• Efekt "niacynowego rumienia" – bardzo rzadko niacynamid może powodować rozszerzenie naczyń krwionośnych, co skutkuje chwilowym zaczerwienieniem skóry.
• Łuszczenie się skóry – może pojawić się u osób z bardzo suchą lub nadwrażliwą skórą.

Niacynamid to niezwykle skuteczny i wszechstronny składnik, który może poprawić kondycję skóry przy regularnym stosowaniu. Dzięki swojej uniwersalności jest odpowiedni dla niemal każdego typu skóry, co czyni go jednym z najpopularniejszych składników w nowoczesnej kosmetyce.