Kwas pirogronowy - działanie i przeciwwskazania. Dla kogo wskazane jest stosowanie kwasu pirogronowego?

Kwas pirogronowy (kwas 2-oksopropanowy) to organiczny kwas karboksylowy o właściwościach złuszczających, antybakteryjnych i przeciwstarzeniowych. Jest szeroko stosowany w kosmetologii i dermatologii, głównie jako peeling chemiczny, ponieważ działa wielokierunkowo na skórę.

Budowa cząsteczki kwasu pirogronowego

Kwas pirogronowy ma wzór sumaryczny C₃H₄O₃ i składa się z trzech głównych grup funkcyjnych:

• Grupa karboksylowa (-COOH) – nadaje mu właściwości kwasowe,
• Grupa ketonowa (-C=O) – zwiększa jego zdolność do penetracji skóry,
• Grupa metylowa (-CH₃) – wpływa na jego rozpuszczalność i aktywność biologiczną.

Dzięki swojej unikalnej budowie chemicznej kwas pirogronowy działa zarówno powierzchniowo, jak i w głębszych warstwach skóry, co czyni go skuteczniejszym w porównaniu do innych kwasów np. do alfahydroksykwasów ( AHA).

Jak powstaje kwas pirogronowy?

Kwas pirogronowy powstaje naturalnie w organizmach żywych w procesach metabolicznych, głównie podczas glikolizy – szlaku metabolicznego rozkładu glukozy. Jest końcowym produktem beztlenowego metabolizmu cukrów, a następnie może zostać przekształcony w acetylo-CoA w cyklu Krebsa lub w kwas mlekowy w warunkach beztlenowych.

Syntetycznie kwas pirogronowy można otrzymać poprzez:

• utlenianie kwasu mlekowego,
• dekarboksylację kwasu winowego,
• reakcje chemiczne z udziałem estrów kwasu octowego.

W przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym stosuje się jego syntetyczne wersje, aby zapewnić stabilność i kontrolowaną czystość związku.

Gdzie w naturze występuje kwas pirogronowy?

Kwas pirogronowy występuje naturalnie w organizmach żywych jako produkt metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek. Można go znaleźć w:

• Owocach – takich jak jabłka i winogrona,
• Warzywach – zwłaszcza w fermentowanych produktach,
• Produktach mlecznych – jako efekt procesów fermentacyjnych,
• Organizmach ludzkich i zwierzęcych – jako kluczowy związek w cyklu Krebsa, odpowiedzialnym za produkcję energii.

Działanie kwasu pirogronowego

Kwas pirogronowy wykazuje działanie:

• Złuszczające – pobudza odnowę naskórka, usuwając martwe komórki skóry.
• Seboregulujące – zmniejsza wydzielanie sebum, co jest korzystne dla cery tłustej i trądzikowej.
• Antybakteryjne – skuteczny w walce z bakteriami odpowiedzialnymi za powstawanie trądziku.
• Przeciwstarzeniowe – stymuluje syntezę kolagenu i elastyny, poprawiając elastyczność skóry.
• Depigmentacyjne – redukuje przebarwienia, wyrównując koloryt skóry.

Dla kogo wskazane jest stosowanie kwasu pirogronowego?

Zabiegi z kwasem pirogronowym są szczególnie zalecane osobom z:

• trądzikiem pospolitym i zaskórnikowym,
• łojotokiem,
• bliznami potrądzikowymi,
• przebarwieniami skóry,
• drobnymi zmarszczkami i oznakami starzenia,
• skórą zanieczyszczoną i skłonną do wyprysków.

Jak przygotować skórę do zabiegu w gabinecie dermatologicznym lub kosmetycznym i co jest dla niej najlepsze po zastosowaniu produktów z kwasem pirogronowym?

Przed zabiegiem z kwasem pirogronowym skóra powinna być dobrze oczyszczona i przygotowana. Po zabiegu należy stosować łagodzące kremy nawilżające oraz unikać ekspozycji na słońce.

Ważna jest także konsultacja z kosmetologiem lub dermatologiem

Przed rozpoczęciem zabiegów warto skonsultować się ze specjalistą, aby upewnić się, że skóra jest odpowiednia do tego rodzaju peelingu.

Odpowiednia pielęgnacja skóry (7–14 dni przed zabiegiem)

• Unikaj silnych kosmetyków – odstaw agresywne środki myjące, retinoidy, kwasy AHA/BHA i produkty z witaminą C, które mogą podrażniać skórę.
• Nawilżaj skórę – stosuj delikatne kremy nawilżające, które wzmocnią barierę hydrolipidową skóry.
• Zrezygnuj z opalania i solarium – promieniowanie UV może zwiększać ryzyko przebarwień i podrażnień.
• Nie stosuj depilacji (np. woskiem, laserem) na obszarze, który będzie poddany peelingowi.

W dniu zabiegu oczyść skórę łagodnym preparatem, ale nie używaj peelingów mechanicznych ani enzymatycznych. Nie stosuj makijażu i nie nakładaj kremów ani olejków, które mogłyby stanowić barierę dla kwasu.

Dodatkowe zalecenia:

• Jeśli masz skórę wrażliwą, lekarz może zalecić wcześniejsze stosowanie preparatów z niskim stężeniem kwasów, aby przyzwyczaić skórę.
• W przypadku skłonności do opryszczki lekarz może przepisać lek przeciwwirusowy, aby zapobiec jej wystąpieniu po zabiegu.
• Dobre przygotowanie skóry pozwoli na skuteczniejsze działanie kwasu pirogronowego i zmniejszy ryzyko skutków ubocznych, takich jak zaczerwienienie czy nadmierne łuszczenie.

Kwas pirogronowy – zabieg

Zabieg polega na nałożeniu kwasu pirogronowego na skórę i pozostawieniu go na określony czas. Może powodować lekkie pieczenie i zaczerwienienie, które ustępuje po kilku godzinach. 

Jak przebiega zabieg?

1. Oczyszczenie skóry – skóra jest dokładnie oczyszczana z makijażu i zanieczyszczeń.
2. Odłuszczenie – skóra jest przemywana specjalnym preparatem, aby usunąć nadmiar sebum.
3. Aplikacja kwasu – kwas pirogronowy nakłada się na skórę w odpowiednim stężeniu (zwykle od 30% do 50%). Może być odczuwalne lekkie szczypanie lub pieczenie.
4. Neutralizacja lub samoistne odparowanie – w zależności od procedury kwas może być neutralizowany specjalnym roztworem lub samoistnie się dezaktywować po kilku minutach.
5. Aplikacja kremu ochronnego ze składnikami aktywnymi – po zabiegu nakładane są preparaty łagodzące i regenerujące.

Kwas pirogronowy – ile trzymać/ czas kontaktu ze skórą

Czas aplikacji kwasu zależy od stężenia oraz rodzaju skóry. Zwykle wynosi od 1 do 5 minut, a w przypadku skóry wrażliwej może być krótszy.

Jakie są efekty zabiegu?

• Redukcja trądziku i nadmiaru sebum
• Wyrównanie kolorytu skóry i rozjaśnienie przebarwień
• Spłycenie drobnych zmarszczek i blizn
• Poprawa jędrności i elastyczności skóry

Czego unikać po zabiegu?

• Opalania i ekspozycji na słońce (przez co najmniej 2 tygodnie). Zabiegi z kwasem pirogronowym latem mogą zwiększać ryzyko przebarwień i podrażnień.  Zaleca się stosowanie wysokiej ochrony przeciwsłonecznej (SPF 50) i unikanie ekspozycji na promienie UV.
• Mocnych kosmetyków i peelingów
• Basenów i sauny przez kilka dni

Efekty są widoczne już po pierwszym zabiegu, ale w celu uzyskania najlepszych rezultatów zaleca się serię 3–6 zabiegów w odstępach 2–4 tygodni.

Kwas pirogronowy w ciąży

Stosowanie kwasu pirogronowego w ciąży jest niewskazane. Substancja ta może przenikać do głębszych warstw skóry i teoretycznie wywoływać podrażnienia lub reakcje alergiczne. W okresie ciąży lepiej unikać agresywnych zabiegów chemicznych i wybierać łagodniejsze metody pielęgnacji skóry. 

Kwas pirogronowy – powikłania

Choć kwas pirogronowy jest skutecznym składnikiem kosmetycznym, jego stosowanie może wiązać się z pewnymi skutkami ubocznymi, takimi jak:

• zaczerwienienie skóry,
• pieczenie i podrażnienie,
• łuszczenie się skóry,
• nadwrażliwość na promieniowanie UV,
• ryzyko przebarwień przy niewłaściwej pielęgnacji po zabiegu.

Kwas pirogronowy – przeciwwskazania

Nie każdy może stosować kwas pirogronowy. Przeciwwskazania obejmują:

• ciążę i okres karmienia piersią,
• aktywne infekcje skórne (opryszczka, zakażenia bakteryjne i grzybicze),
• skłonność do blizn przerostowych i keloidów,
• świeże rany i uszkodzenia skóry,
• alergię na składnik,
• nadwrażliwość skóry,
• stosowanie leków fotouczulających (np. retinoidów).

Czy można stosować kwas pirogronowy w domu?

Tak, ale tylko w niskim stężeniu – kosmetyki z kwasem pirogronowym dostępne na rynku (np. toniki, kremy) zawierają zazwyczaj do 5-10% kwasu i są bezpieczne do stosowania w domu.

Nie, jeśli chodzi o profesjonalne peelingi – peelingi chemiczne z wyższym stężeniem (30-50%) powinny być wykonywane przez specjalistów, ponieważ mogą powodować silne podrażnienia, łuszczenie i ryzyko poparzeń.

Jak bezpiecznie stosować kwas pirogronowy w domu?

• Wybieraj gotowe preparaty o niskim stężeniu – np. kremy lub toniki z dodatkiem kwasu pirogronowego.
• Przeprowadź próbę uczuleniową – nałóż niewielką ilość produktu na skórę za uchem lub na nadgarstku i obserwuj reakcję przez 24h.
• Unikaj stosowania na podrażnioną skórę – jeśli masz otwarte ranki, aktywny trądzik zapalny lub przesuszoną skórę, lepiej odczekać.
• Stosuj tylko na noc – kwasy mogą zwiększać wrażliwość na słońce.
• Koniecznie używaj kremu z filtrem SPF 50 – skóra po kwasach jest bardziej podatna na przebarwienia.

Co może się stać przy nieumiejętnym stosowaniu?

• Podrażnienia i zaczerwienienia
• Nadmierne łuszczenie się skóry
• Przebarwienia lub poparzenia

Podsumowując: jeśli chcesz stosować kwas pirogronowy w domu, wybieraj kosmetyki z niskim stężeniem. Profesjonalne peelingi lepiej pozostawić specjalistom.

Kwas pirogronowy to skuteczny składnik stosowany w dermatologii i kosmetologii, zwłaszcza w terapii trądziku, przebarwień i oznak starzenia. Jednak jego stosowanie powinno być dopasowane do indywidualnych potrzeb skóry i przeprowadzane pod okiem specjalisty. Osoby z przeciwwskazaniami powinny unikać zabiegów z jego użyciem, aby uniknąć powikłań.

Jeśli zaciekawił Cię ten temat, ponieważ zagłębiasz swoją wiedzę w tematyce trądziku, zachęcamy także do sprawdzenia kosmetyków do skóry trądzikowej z naszej linii ALGOPRO. Między innymi, nasz krem ALGOPRO z witaminą C 3% to jeden z kosmetyków, który przyczynia się do redukcji trądziku, łagodzi podrażnienia i zmiany potrądzikowe, a także rozjaśnia przebarwienia i wyrównuje koloryt skóry.