Co to jest mikrobiom skóry?

Mikrobiom skóry to zespół miliardów mikroorganizmów, które naturalnie bytują na powierzchni naszej skóry. Choć może brzmieć to niepokojąco, są one niezbędne do zachowania zdrowia. Ludzka skóra jest największym narządem człowieka (jej powierzchnia wynosi 1,8 m2) i jedną z jej funkcji jest ochrona przed atakiem patogennych drobnoustrojów. Każdy z nas posiada unikalny mikrobiom skóry, który ochronni i wspiera naturalną odporność organizmu. Warto podkreślić, że mikrobiom skóry twarzy różni się od mikrobiomu skóry głowy czy innych partii ciała, ponieważ poszczególne obszary mają odmienne warunki, na które wpływa mikrobiom skóry np. wilgotność czy ilość sebum. Organizm człowieka zasiedla ponad 10.000 gatunków mikroorganizmów o łącznej masie 2 kg, zdolnych do syntezy 8 mln różnych białek.

Określenie „mikrobiom” zostało po raz pierwszy użyte przez amerykańskiego mikrobiologa Joshua Lederberga (laureata Nagrody Nobla w 1958 r.).

Wprowadził on ten termin w latach 90. XX wieku, aby podkreślić znaczenie całej społeczności mikroorganizmów zasiedlających organizm człowieka (i innych żywych istot) oraz ich materiału genetycznego w utrzymaniu zdrowia.

Mikroorganizmy tworzące swoisty mikrobiom człowieka mają zdolność porozumiewania się miedzy sobą, wykorzystują do tego mechanizm zwany quorum sensing (QS). Porozumiewają się również z komórkami gospodarza ucząc go, które bodźce są bezpieczne dla skóry, a które wymają reakcji. 

Jakie funkcje spełnia mikrobiom skóry?

Mikrobiom skóry pełni wiele kluczowych funkcji między innymi chroni skórę przed patogenami. Sprzyjające skórze mikroby konkurują z drobnoustrojami chorobotwórczymi, zapobiegając ich namnażaniu się. Mikrobiom wspiera również barierę skórną poprzez uczestniczenie w utrzymaniu odpowiedniego pH i szczelności naskórka. Reguluje także układ odpornościowy, ponieważ dobroczynne mikroorganizmy zasiedlające skórę pomagają w kształtowaniu odporności skóry, ograniczając stany zapalne. Mikrobiom skóry uczestniczy w produkcji substancji bioaktywnych, z uwagi na to, że niektóre bakterie mają zdolność wytwarzania związków chroniących skórę przed wolnymi rodnikami. 

Od czego zależy mikrobiom skóry?

Na skład i równowagę mikrobiomu skóry wpływa wiele czynników: genetyka, wiek, płeć, stosowana dieta, poziom hormonów, środowisko czyli klimat i zanieczyszczenia, ale również skład mikrobiomu zależy od stosowanej odzieży, używanych kosmetyków i leków, najbliższego środowiska w jakim żyjemy, czy mamy w swoim otoczeniu zwierzęta domowe oraz jaki zawód wykonujemy.

Na skład mikrobiomu wpływa również pH skóry oraz jej ogólny stan (szorstkość, jędrność, stopień nawilżenia).

Dlatego mikrobiom skóry twarzy u nastolatka będzie wyglądał inaczej, niż u osoby dorosłej czy seniora, a mikrobiom skóry głowy będzie zależał m.in. od częstotliwości mycia włosów i używanych szamponów.

Co zaburza równowagę mikrobiomu skóry?

Delikatna równowaga mikrobiomu skóry może zostać łatwo naruszona. Najczęstsze czynniki to:

• nadmierne stosowanie agresywnych kosmetyków i mydeł,
• kuracje antybiotykowe,
• przewlekły stres,
• niewłaściwa dieta (uboga w błonnik i antyoksydanty),
• zanieczyszczenia środowiska,
• promieniowanie UV.

Zaburzony mikrobiom skóry może prowadzić do problemów takich jak trądzik, atopowe zapalenie skóry, łupież czy nadwrażliwość skóry.

Jak odbudować mikrobiom skóry?

Pytanie jak odbudować mikrobiom skóry pojawia się coraz częściej w kontekście świadomej pielęgnacji. Aby przywrócić równowagę mikrobiomu warto:

• sięgać po delikatne kosmetyki myjące o lekko kwaśnym pH, lub te które posiadają certyfikat potwierdzający ochronę i wspieranie  mikrobiomu skóry,
• unikać nadmiernej dezynfekcji oraz zbyt częstego mycia się,
• stosować odpowiednie kosmetyki do pielęgnacji twarzy wpierające mikrobiom skóry,
• stosować preparaty zawierające prebiotyki, probiotyki i postbiotyki,
• jeśli skóra jest odwodniona, szorstka lub sucha stosować kosmetyki nawilżające, z ceramidami i peptydami.

Co to są prebiotyki, probiotyki i postbiotyki?

Prebiotyki to składniki odżywcze, które są pożywką do namnażania korzystnych mikroorganizmów i wspierają ich rozwój. 

Probiotyki to żywe kultury „dobrych” mikroorganizmów, które zasiedlają skórę i wspierają jej naturalną równowagę.

Postbiotyki to produkty przemiany materii bakterii, które działają ochronnie i wzmacniająco na barierę skórną. Regularne stosowanie kosmetyków i suplementów z tymi składnikami pomaga poprawić kondycję skóry, wzmocnić jej odporność i zmniejszyć ryzyko problemów dermatologicznych.