W Polsce oraz w wielu innych krajach 23 lutego obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Depresją. Mimo że o tej chorobie mówi się coraz więcej to nadal niektórzy z nas nie identyfikują depresji jako schorzenia, lecz stan obniżonego nastroju, tymczasowego smutku i przygnębienia. Pamiętajmy, że depresja to nie jest zwykły smutek czy melancholia – to poważna i podstępna choroba na którą z roku na rok zapada więcej osób, a nieleczona może skończyć się tragicznie.
Na początek trochę statystyk
Zacznijmy od naszego kraju, szacuje się że 1,5 miliona Polaków ma zdiagnozowaną i leczoną depresję, nie jest to jednak pełen obraz, ponieważ skala problemu może być większa – tylko 1 na 3 osoby chore korzysta z profesjonalnego leczenia, statystyki pokazują, że ponad 5% naszej populacji posiada objawy depresyjne. 2 razy więcej kobiet choruje na depresję niż mężczyzn, statystycznie najczęściej diagnozowana jest u osób w wieku 20-40 lat. Obecnie depresja jest najczęstszą chorobą psychiczną występującą w naszym kraju z tak zwaną tendencją wzrostową, w Polsce obserwuje się gwałtowny wzrost liczby zachorowań, widoczny zwłaszcza w ostatnich latach – pandemia obecna w naszym życiu od niemal 3 lat odbiła się niekorzystnie na zdrowiu psychicznym Polaków. Stres i strach związany z obawami o zdrowie i życie swoje oraz bliskich odcisnął swoje piętno, z przeprowadzonych badań można wysunąć wnioski, że ponad 40% Polaków zauważyło pogorszenie swojego stanu psychicznego z powodu pandemii koronawirusa. Dane te są niepokojące.
Na przestrzeni ostatnich kilku lat można zauważyć nową tendencję – liczba dzieci i młodzieży leczonej na depresję w Polsce przez ostatnie pięć lat podwoiła się, podobne dane przedstawia policja, która podaje, że coraz częściej dochodzi do prób samobójczych podejmowanych przez osoby małoletnie.
Jak rozpoznać depresję?
Choroba wykazuje szerokie spektrum objawów, mówimy o niej często lecz nie zawsze potrafimy ją rozpoznać i zdiagnozować. Niestety, nie rzadko bagatelizujemy oznaki depresji, a jej fizyczne dolegliwości przypisujemy innym schorzeniom, złe samopoczucie, zmęczenie i brak chęci do działania przypisujemy stylowi życia, ciągłym stresom. Zgodnie z definicją depresja jest chorobą polegającą na zaburzeniach nastroju, objawia się smutkiem, utratą przyjemności, pesymistycznym spojrzeniem na świat oraz siebie samego. O chorobie mówimy, gdy jej objawy trwają minimum dwa tygodnie i znacząco wpływają na codzienny styl życia. Osoby z depresją mają trudności ze snem, z zasypianiem, tracą apetyt oraz sprawność intelektualną, nie potrafią się skoncentrować, stają się apatyczne oraz izolują się od innych. Depresji towarzyszy brak satysfakcji z życia, z wykonywanych obowiązków oraz brak odczuwania przyjemności, może pojawić się ciągłe uczucie niepokoju lub napięcia, a w skrajnych przypadkach myśli samobójcze.
Depresja to choroba duszy oraz ciała. Osoby chore często poruszają się w powolny sposób, mówią monotonnym głosem, mają ubogą mimikę twarzy, pochyloną, obronną postawę, a swój niepokój okazują częstymi zmianami pozycji ciała.
Istnieje także odmiana depresji nazywana dwubiegunową – występuje ona w przebiegu afektywnej choroby dwubiegunowej, w takim przypadku osoba doświadcza naprzemiennych cyklów depresyjnych oraz manii.
Przyczyny depresji
Lecząc tę chorobę zawsze szukamy jej przyczyn i źródeł. Depresja jest wynikiem kilku mechanizmów, które wciąż są badane. Znanych jest szereg czynników, których pojawienie się może stać się przyczyną pojawienia się choroby, dzielimy je na:
– biologiczne przyczyny depresji, wynikające z nieprawidłowego funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, przykładem może być zaburzenie transportera serotoniny, czyli hormonu szczęścia
– genetyczne przyczyny depresji, będące chorobą dziedziczną i występujące w kolejnych pokoleniach
– depresja towarzysząca innych chorobom, najczęściej pojawia się przy takich schorzeniach jak: zapalenie tarczycy Hashimoto, choroby nowotworowe, zaburzenia hormonalne, czy przy chorobach serca
– psychologiczne przyczyny depresji, zaliczamy tutaj: obwinianie się za nieszczęśliwe sytuacje, uległy wzorzec zachowania, negatywny sposób myślenia, postawa lęku i wycofania, konflikty w domu, doświadczenie psychicznego i fizycznego znęcania się, działania prokrastynacyjne.
– kulturowe, związane z aktualną sytuacją ekonomiczną czy rodzinną: utrata pracy, zła sytuacja materialna, choroba bliskiej osoby, doświadczenie utraty kogoś bliskiego
Pomoc w walce z depresją
Leczenie tej choroby powinno odbywać się pod okiem specjalisty i być interdyscyplinarne. Lekarz rozpoznając u pacjenta objawy choroby wybiera rodzaj leczenia w zależności od rodzaju i przyczyn depresji. Leczenie często idzie dwukierunkowo i jest oparte na farmakoterapii oraz psychoterapii. Dobór odpowiednich leków jest sprawą bardzo indywidualną, pierwsze widoczne efekty działania lekarstw są widoczne po 4-6 tygodniach stosowania. Pamiętajmy, że osoba cierpiąca na depresję i przyjmująca leki nie powinna przebywać sama, dla jej bezpieczeństwa ktoś z rodziny czy bliskich powinien stale mieć na oku chorego, gdyż często pierwszym objawem polepszenia stanu u osoby chorej jest zanik powolnych ruchów, co może prowadzić do podjęcia próby samobójczej, jeśli np. u chorego dotąd pojawiały się tego typu myśli.
Koniecznym krokiem w leczeniu jest podjęcie przez osobę chorą terapii, powinno się ją rozpocząć, gdy stan pacjenta jest na tyle stabilny, że osoba z depresją powoli uczy się radzić sobie z fikcyjnymi i negatywnymi przekonaniami na temat siebie i świata wokół.
Pomoc w leczeniu depresji można znaleźć w wielu miejscach:
– w poradniach zdrowia psychicznego,
– szpitalach lub oddziałach psychiatrycznych,
– ośrodkach interwencji kryzysowej,
– poradniach psychologiczno-pedagogicznych
W Polsce funkcjonują także infolinie, na które każda osoba potrzebująca może zadzwonić po poradę i pomoc, połączenia są bezpłatne:
– 116 123 – to bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla osób dorosłych potrzebujących pomocy psychologicznej, czynny 7 dni w tygodniu w godz. 14-22.
– 116 111 – to bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, czynny całą dobę 7 dni w tygodniu
– 800 108 108 – bezpłatny telefon wsparcia, czynny 7 dni w tygodniu w godz. 14-20.
